หลักเกณฑ์ ของ ภาษาไทยสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม

คำที่เคยใช้สระ ใ (ไม้ม้วน) ให้ใช้ ไ (ไม้มลาย) แทน
คำที่เคยใช้สระ ฤ ฤๅ ให้ใช้ ร (เรือ) ประกอบสระตามกรณีที่ออกเสียงภาษาไทย เช่น
- ฤ ใน พฤกษา → รึ → พรึกสา
- ฤ ใน ฤกษ์ → เริ → เริกส์
- ฤ ใน ฤทธิ์ → ริ → ริทธิ์
- ฤๅ → รือ
คำที่เคยใช้สระ ฦ ฦๅ ให้ใช้ ล (ลิง) ประกอบสระตามกรณีที่ออกเสียงในภาษาไทย เช่น
- ฦา → ลือ
คำที่เคยใช้พยัญชนะ ฆ (ระฆัง) ใช้ ค (ควาย) แทน เช่น
- เฆี่ยน → เคี่ยน
- ฆ้อง → ค้อง
คำที่เคยใช้ ฌ (เฌอ) ใช้ ช (ช้าง) แทน
คำที่เคยใช้พยัญชนะวรรค ฎ (ชฎา) ให้ใช้พยัญชนะวรรค ด (เด็ก) แทน โดยลำดับคือ
- ฎ (ชฎา) → ด (เด็ก) เช่น
  - ชฎา → ชดา
  - กฎหมาย → กดหมาย
- ฏ (ประฏัก) → ต (เต่า) เช่น
  - ประฏัก → ประตัก
- ฐ (ฐาน) → ถ (ถุง) เช่น
  - ฐาน → ถาน
  - รัฐ → รัถ
- ฑ (มณโฑ) ในกรณีที่อ่านเป็นเสียง ด ให้ใช้ ด (เด็ก)
  - บัณฑิต → บันดิต
- ฑ (มณโฑ) ในกรณีที่อ่านเป็นเสียง ท ให้ใช้ ท (ทหาร)
  - ไพฑูรย์ → ไพทูรย์
- ฒ (ผู้เฒ่า) ให้ใช้ ธ (ธง) เช่น
  - วัฒนธรรม → วัธนธัม
- ณ (เณร) ให้ใช้ น (หนู) เช่น
  - ธรณี → ธรนี
คำที่เคยใช้พยัญชนะ ศ ษ ให้ใช้ ส แทน เช่น
- ประกาศ → ประกาส
- ราษฎร → ราสดร
คำที่เคยใช้พยัญชนะ ฬ (จุฬา) ให้ใช้ ล (ลิง) แทน เช่น
- จุฬาลงกรณ์ → จุลาลงกรน์
คำที่มิได้มาจากภาษาบาลี-สันสกฤต ให้เขียนตามระเบียบคำไทย เช่น
- บรร (ร หัน) → บัน เช่น
  - บรรจุ → บันจุ
- ควร → ควน
- เสริม → เสิม
- เจริญ → จเริน
- สำคัญ → สำคัน
- ทหาร → ทหาน
- กระทรวง → กระซวง

แหล่งที่มา

WikiPedia: ภาษาไทยสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม http://www.culture.go.th/cday/index.php?option=com... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2485/A/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2485/A/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2485/D/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2486/A/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2487/A/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2487/A/...